Synagoga Bet Szmuela. Modliły się tam elity Białegostoku
Synagoga Szmuela Mohylewera, zwana też Bet Szmuel (czyli Dom Samuela) została wzniesiona w latach 1899-1901. Nazwano ją na cześć najsłynniejszego rabina Białegostoku.
Budowlę w stylu mauretańskim wzniesiono z dala od ówczesnej dzielnicy żydowskiej, przy obecnej ulicy Branickiego. Miała postępowy charakter, a do uczęszczających tam wiernych zaliczali się przedstawiciele żydowskiej elity Białegostoku.
Synagoga została spalona przez hitlerowców podczas drugiej wojny światowej. Jednak jej konstrukcja się nie zawaliła. Po wojnie dawną bożnicę kilkukrotnie przebudowywano. Najpierw zaadaptowano ją na kino, później na klub i halę sportową. Następnie w budynku mieścił się ośrodek szkoleniowy Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku, a później przez lata była to siedziba sekcji bokserskiej Białostockiego Klubu Sportowego Hetmana.
W wyniku przemian i licznych przebudowań budynek zatracił swój oryginalny wygląd oraz pierwotny układ architektoniczny i wystrój. Do dzisiaj zachowały się jedynie półkoliście zamknięte okna i absyda. Znajdują się one na elewacji wschodniej, od strony podwórza.
Opuszczona synagoga w Białymstoku. Wiemy, co stanie się z niszczejącym zabytkiem
Pomimo tego, dawna synagoga została wpisana do rejestru zabytków. Na jej ścianie od ulicy umieszczono tablicę pamiątkową z napisem "Tu była Bożnica żydowska im. Wielkiego Rabina Shmuela Mohilewera" w języku polskim i hebrajskim. Obecnie od kilkunastu lat jest pustostanem po tym, jak opuścili ją pięściarze Hetmana.
Miasto zaczęło szukać pomysłu na zagospodarowanie budynku. W 2014 roku rozstrzygnięto konkurs architektoniczny na przekształcenie dawnej synagogi w siedzibę rady miasta. Ostatecznie z pomysłu jednak zrezygnowano. Tak jak z kolejnego, by w budynku utworzyć muzeum poświęcone białostockim Żydom.
Po latach wznowiono prace na rzecz ożywienia budynku. Zgodnie z decyzją miasta, dawna synagoga stanie się w przyszłości siedzibą Domu Kultury "Śródmieście". Placówka edukacyjno-kulturowa mieści się teraz w jednej z kamienic przy ul. Kilińskiego, jednak ta siedziba ma niewystarczające zaplecze lokalowe.
Dom Kultury w dawnej synagodze. Miasto szuka wykonawcy inwestycji
Miasto obecnie finalizuje ostatnie kroki przed rozpoczęciem prac w budynku przy ul. Branickiego 3. Magistrat ogłosił przetarg na wyłonienie firmy, która zaktualizuje dokumentację projektową, a następnie wykona roboty budowlane.
Jak wyjaśnił wiceprezydent Rafał Rudnicki, urząd miasta zakłada, że wykonawca będzie miał 24 miesiące od podpisania umowy na aktualizację projektu i przebudowę. Urzędnicy oczekują projektu do końca listopada 2025 roku.
Budynek dawnej Synagogi Mohylewera jest jednym z trzech w Białymstoku, które dotrwały do naszych czasów. Pozostałe znajdziemy przy ulicy Pięknej oraz przy Waryńskiego. Wszystkie wpisane są do białostockiego Szlaku Dziedzictwa Żydowskiego.
