Ważna inwestycja w Podlaskiem. Zabytkowy obiekt odrestaurowany. Muzeum w historycznym obiekcie [ZDJĘCIA]

Historyczny Dom Turka w Augustowie

Dom Turka to zabytkowa kamienica przy ul. 3 maja 49 w Augustowie. Budynek powstał w okolicach 1900 roku. Zwyczajowa nazwa obiektu pochodzi od popularnej wśród mieszkańców miasta cukierni "Ankara", która mieściła się w kamienicy w latach 30. XX wieku. Cukiernia prowadzona była przez Kamila Tiakosza. Był on imigrantem bośniackiego pochodzenia oraz muzułmaninem, nazywanym potocznie "Turkiem".

W 1940 r. kamienica została natomiast zajęta przez NKWD. Od 1945 do 1956 roku w budynku swoją siedzibę miał Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. W tym okresie, w podziemiach budynku funkcjonował areszt. Dokonywano w nim brutalnych przesłuchiwań i tortur na żołnierzach podziemia niepodległościowego i ludności cywilnej. W lipcu 1945 r. w budynku uwięziono zatrzymanych w czasie Obławy Augustowskiej.

W 2011 roku historyczny budynek wpisano do rejestru zabytków. W 2021 roku podupadająca kamienica została zakupiona przez Instytut Pileckiego. "Dom Turka" do dziś pozostał symbolem terroru, cierpienia i represji mieszkańców regionu. Z inicjatywy instytutu obiekt odrestaurowano na potrzeby utworzenia siedziby Domu Pamięci Obławy Augustowskiej. Będzie to placówka muzealna upamiętniająca największą zbrodnię na Polakach po II wojnie światowej. Będzie także opowiadała dzieje Augustowa i Suwalszczyzny.

Ważna inwestycja w Podlaskiem. Muzeum upamiętni największa zbrodnię na Polakach po II ws

Zabytkową kamienicę przebudowano, rozbudowano i zaadaptowano na potrzeby nowej placówki. Za projekt odpowiada pracownia architektoniczna Tremand. Jak opowiadają architekci odpowiedzialni za przedsięwzięcie, prace związane z adaptacją Domu Turka do funkcji muzealnych prowadzone były z poszanowaniem jego historycznej wartości.

"Dom Turka to miejsce naznaczone historią. Świadek dramatycznych wydarzeń, których pamięć powinna trwać. W procesie projektowania staraliśmy się oddać hołd ofiarom i stworzyć przestrzeń refleksji. Pomogą w tym współczesne rozwiązania architektoniczne, dzięki którym przestrzeń muzeum będzie skłaniać do zadumy, jednocześnie umożliwiając głębsze zrozumienie kontekstu historycznego" - wytłumaczyła Magdalena Federowicz-Boule, założycielka pracowni Tremend.

Tak powstawało nowe muzeum w Podlaskiem. Przebudowa zabytkowego obiektu

Projekt przebudowy zakładał zachowanie oryginalnej bryły budynku. Wprowadzono jedynie subtelne zmiany, które mają poprawić funkcjonalność muzealną.

Wnętrza zostały zaadaptowane na potrzeby nowoczesnych wystaw. Zachowano jednak autentyczne elementy, takie jak ślady dawnych cel. Jak tłumaczą twórcy, istotnym elementem całego założenia jest nowa część muzeum. Swoją formą i strukturą ma nawiązywać do natury i krajobrazu Augustowa. Symbolicznie ma także odnosić się do borów Puszczy Augustowskiej, gdzie miejsce miały tragiczne wydarzenia Obławy Augustowskiej. Na fasadzie budynku pojawi się również Mur Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej. To dzieło autorstwa artysty i architekta Tomasza Trzupka. Mur z nazwiskami ofiar upamiętni niemal 600 osób zamordowanych w 1945 roku.

Muzeum zostało dodatkowo zaprojektowane z myślą o dostępności dla wszystkich odwiedzających. Dostosowane będzie również do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Będzie to placówka o funkcjach naukowych i edukacyjnych, ale także kulturalnych.

Kiedy otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej?

Otwarcie muzeum w zmodernizowanym i uzupełnionym o współczesne wątki Domu Turka stanowi krok ku przywróceniu pamięci o ofiarach Obławy Augustowskiej i oddaniu im należnego hołdu. Przebudowa tego historycznego budynku to nie tylko akt konserwatorski, ale przede wszystkim świadectwo dbałości o prawdę historyczną i narodową tożsamość. W efekcie Dom Turka przestaje być jedynie symbolem cierpienia. Staje się miejscem, w którym historia opowiadana jest na nowo, z myślą o przyszłych pokoleniach" - podkreśla Grzegorz Szymański z zespołu Tremend.

Według informacji Instytutu Pileckiego, zgodnie z planem muzeum ma zostać oddane do użytku w lipcu 2025 roku. Otwarcie ma odbyć się przy okazji obchodów 80. rocznicy Obławy Augustowskiej.