Choroszcz. Pierwsze ślady człowieka z okresu mezolitu
Choroszcz jest dzisiaj jedną z urokliwych miejscowości w woj. podlaskim. Leży 12 km na zachód od jego stolicy, czyli Białegostoku. Jak wynika z badań archeologicznych, pierwsze ślady obecności człowieka na tym terenie pochodzą jeszcze z czasów mezolitu (około 8 000-4 800 p.n.e. na terenach dzisiejszej Polski).
To właśnie tutaj w gęstej puszczy znajdował się Święty Gaj. Pogańska ludność z kolei składała ofiary słowiańskiemu Bogowi Światowidowi na pobliskim wzgórzu, zwanym różnie Świtkowizną, Sieśkowizną lub później także Babią Górą.
Puszczy nie wyludniły zupełnie wojny z XII i XII wieku, które miały miejsce na pograniczu polsko-jaćwiesko-ruskim. Dobra stamtąd dostarczali bartnicy, smolarze, bobrownicy czy drwale. Wytwarzali miód, wosk, smołę, potaż oraz drewno. To właśnie oni nadali również nazwy wielu okolicznym miejscom, między innymi nazwę Choroszcza.
Choroszcz. Od Chodkiewiczów po Branickich. Prawa miejskie od XV wieku
Choroszcz uzyskała prawa miejskie od króla Zygmunta I Starego w 1507 roku dzięki staraniom Aleksandra Chodkiewicza. Miasto rozwijało się intensywnie w XVI wieku. Rozwój ten zawdzięcza osadnikom żydowskim. Choroszcz była wówczas centrum okolicznych dóbr. Ze znaczącymi ośrodkami Podlasia łączyły ją liczne trakty. W połowie XVII wieku kolejni właściciele dóbr sprowadzili do Choroszczy zakon dominikanów.
Z kolei w 1709 roku dobra choroskie przeszły na własność Jana Klemensa Branickiego. Hetman darzył miejscowość szczególnym uczuciem. Przez wiele lat nakładem wielkich kosztów budował tam letnią rezydencję. Obok spektakularnego zespołu, ufundował również murowany barokowy kościół wraz z klasztorem wspomnianych wcześniej dominikanów. Ufundował też szpital oraz unicką cerkiew. To także wtedy powstał zapewne folwark dworski.
Co ciekawe, najpopularniejszy trunek tamtej epoki, czyli piwo, produkowało w Choroszczy 15 browarów. Jednym z najpopularniejszych dziś zabytków jest właśnie Pałacyk Branickiego. Obecnie działa jako Muzeum Wnętrz Pałacowych, w odbudowanym w latach 60. XX wieku budynku. Dawniej w letniej rezydencji Braniccy przyjmowali wielu znakomitych gości, w tym również króla Augusta III.
Co warto zobaczyć w Choroszczy? Liczne atrakcje i zabytki
Choroszcz posiada liczne dobrze zachowane lub odrestaurowane zabytki. Warto tam odwiedzić między innymi:
- zespół klasztorny dominikanów,
- kościół, ob. parafialny pw. św. Jana Chrzciciela i Szczepana
- cerkiew pw. Matki Bożej Opiekuńczej,
- zespół pałacowy Branickich - Muzeum Wnętrz Pałacowych
- park Branickich,
- rynek 11-listopada otoczony XIX-wiecznymi kamienicami
