Spis treści
Białystok - historia sukcesu i porażek
Historia Białegostoku jest bogata i burzliwa, naznaczona dynamicznym rozwojem, ale i licznymi dramatami, które ukształtowały jego współczesny charakter. Białystok leży na styku różnych kultur i wpływów, co przez wieki czyniło go obszarem rywalizacji i zmian przynależności państwowej. Tereny dzisiejszego Podlasia, w tym Białystok, były obszarem rywalizacji Polski, Rusi i Litwy, a następnie znajdowały się pod panowaniem litewskim.
W okresie zaborów Białystok stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym, zyskując przydomek „Manchesteru północy”. Rozwój przemysłu włókienniczego przyciągał ludność, ale także prowadził do napięć społecznych, strajków robotniczych i krwawych stłumień manifestacji, jak podczas rewolucji 1905 roku. Białystok doświadczył ogromnych zniszczeń podczas obu wojen światowych, które wpłynęły na współczesny wygląd miasta. Szczególnie działania w 1944 roku, kiedy w wyniku walk niemiecko-sowieckich, centrum Białegostoku zostało niemal całkowicie zniszczone, a miasto poniosło wielkie straty ludnościowe. Około 75% zabudowań przemysłowych i mieszkalnych uległo zniszczeniu, w tym Pałac Branickich, Ratusz, Wielka Synagoga i wiele innych znaczących budowli.
Ponad 200 lat temu została rozebrana Brama Warszawska w Białymstoku. Zobaczcie, jak wyglądała!
Zniszczenia wojenne sprawiły, że wiele zabytków bezpowrotnie zniknęło, a te, które przetrwały, jak Pałac Branickich, musiały zostać odbudowane. Rozwój miasta, zwłaszcza po II wojnie światowej, wiązał się z powstawaniem nowych osiedli i arterii komunikacyjnych, co często zmieniało dawny układ urbanistyczny. Na szczęście zachowały się zdjęcia, które pokazują, jak przed 100 czy 200 laty wyglądało centrum Białegostoku.
Przykładem miejsca, które wpisuje się w dramatyczną historię Białegostoku jest Brama Warszawska. Ponad 200 lat temu, dokładnie 5 sierpnia 1806 roku, władze pruskie zadecydowały o jej rozebraniu. Ten murowany, piętrowy budynek z wolnostojącym sklepionym przejazdem, kryty dachówką i otoczony fosą z palisadą, znajdował się na dzisiejszej ulicy Warszawskiej, między numerami 44 a 55. Jego nazwa pochodziła od traktu prowadzącego do stolicy, a sama brama była najważniejszą z sześciu wjazdowych do miasta za czasów Jana Klemensa Branickiego.
Brama Warszawska zamykała ulicę Nowe Miasto, będącą częścią starannie zaplanowanej przez Branickiego urbanistyki Białegostoku, która łączyła pałac z nowo wytyczoną dzielnicą. Ówczesne miasto , wychwalane przez zagranicznych podróżników jako "polski Wersal" za swoją regularną zabudowę, brukowane ulice i porządek, dzięki wizualizacjom możemy sobie wyobrazić, jak wyglądało, gdy Brama Warszawska strzegła jego granic. W 2012 roku, podczas prac ziemnych na ulicy Warszawskiej, odkryto relikty ceglano-kamiennych fundamentów bramy, co pozwoliło na dokładniejsze poznanie jej konstrukcji.
