Drewniana perła wśród betonu. Jak prezentuje się słynny zabytkowy dom w centrum Białegostoku? [ZDJĘCIA]

Wiadomo, że drewniany dom przy ul. Mazowieckiej 31/1 powstał przed 1932 r. Po raz pierwszy na mapie Białegostoku oznaczono go w 1937 r.

Od 1896 r. budynek stanowił zastaw Wileńskiego Banku Ziemskiego. Później kilkukrotnie 'przechodził przez ręce' prywatnych właścicieli.

Nieruchomość została podzielona na dwa lokale mieszkalne. Na początku dolna kondygnacja budynku pełniła funkcję usługową, jednak w latach 60. XX wieku i ten lokal przekształcono na mieszkanie. Co ciekawe, obiekt zachował się do obecnych czasów w niemal niezmienionej formie.

Drewniana perła pośród betonu. Tak nazywany jest słynny zabytek w centrum Białegostoku

Ze względu na swój kształt, dom potocznie nazwano "żelazko". W 2021 r. wpisano go do rejestru zabytków, głównie ze względu na wartości artystyczne, ale i te historyczne i naukowe.

Wolnostojący i dwukondygnacyjny dom, zbudowano z drewna z konstrukcji zrębowej. Zgodnie z wyjaśnieniem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Białymstoku, wyróżnia się "wysokim dachem trójpołaciowym z lukarną w połaci frontowej" oraz tzw. "jodełką" w partii podokiennej. Obiekt jest typowym przedstawicielem drewnianego krajobrazu miasta, charakterystycznego dla Białegostoku jeszcze w drugiej połowie XX wieku.

Jednak takich domów w miejskiej przestrzeni pozostało już niewiele. Ten przy Mazowieckiej, został zatem także wpisany do "szlaku drewnianej architektury". Jednego z kilku oficjalnych szlaków miasta.

Drewniany zabytek w centrum Białegostoku. Co czeka słynne "żelazko"?

Co, jeśli chodzi o wartości historyczne "żelazka"? Dom związany jest z postacią Ryszarda Kaczorowskiego, ostatniego Prezydenta RP na uchodźstwie. Budynek należy do "Kwartału Kaczorowskiego", czyli dawnych drewnianych obiektów leżących w okolicy ul. Mazowieckiej. W tej właśnie okolicy mieszkał w dzieciństwie i chodził do szkoły Kaczorowski.

Budynek niezamieszkały i nie ruszany od dekad, niszczał w zmieniającym się krajobrazie centrum miasta. W międzyczasie wyrosły wokół niego najwyższe wieżowce w mieście. W ostatnich latach pojawiały się pomysły, żeby m.in. utworzyć w nim izbę pamięci im. Ryszarda Kaczorowskiego czy też przenieść dom do Białostockiego Muzeum Wsi. Z tych planów nic nie wyszło, jednak to nie koniec historii "żelazka".

Po kilku nieudanych próbach, w 2022 r. miasto sprzedało w końcu drewniany zabytek przy ul. Mazowieckiej prywatnemu właścicielowi. Kosztował 1,28 mln zł i czeka go teraz remont. Nowy właściciel musi przeprowadzić tę inwestycję, z zachowaniem zabytkowego charakteru budynku, do 31 grudnia 2026 r.

Listen on Spreaker.